W dniach 21-22 listopada w Dolinie Charlotty Resort & Spa w Strzelinie koło Słupska odbyło się kolejne spotkanie przedstawicieli III sektora w ramach Pomorskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych (PFIP). Tegoroczna edycja wydarzenia skupiła się na temacie budowania odporności organizacji pozarządowych. Program obejmował panele dyskusyjne oraz warsztaty, w trakcie których poruszano takie kwestie, jak edukacja obywatelska, planowane zmiany w Ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, a także potencjał sztucznej inteligencji w działaniach NGO.
Pomorskie Forum Inicjatyw Pozarządowych to kluczowe wydarzenie na Pomorzu, które od wielu lat gromadzi działaczy organizacji pozarządowych, liderów animacji społecznej oraz reprezentantów samorządów i biznesu z całego regionu. Tym razem uwaga uczestników skupiła się na wspólnych działaniach społecznych, realizowanych we współpracy trzech sektorów. W wydarzeniu uczestniczyli m.in. Agnieszka Baranowska (członkini Zarządu Województwa Pomorskiego), Agata Chrul (kierowniczka Biura ds. Współpracy z NGO UMWP), Marta Makuch (Wiceprezydentka Słupska), Marta Makuch (Wice prezydentka Miasta Słupsk) Marek Krawczyk (Minister ds. Społeczeństwa Obywatelskiego), Piotr Stec (przedstawiciel Ministerstwa ds. Społeczeństwa Obywatelskiego) oraz Andrzej Kowalczys (Pełnomocnik Marszałka Województwa Pomorskiego ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi).
Wśród paneli dyskusyjnych szczególną uwagę przyciągnął temat edukacji obywatelskiej, w którym udział wziął m.in Nauczyciel Roku 2024 Gabriel Wołosewicz oraz o sztucznej inteligencji w służbie NGO, z udziałem m.in. Bartosza Duraja z Centrum Zrównoważonego Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego. Dyskusję o relacjach administracji publicznej z III sektorem poprowadziła Patrycja Czawłytko, prezeska Centrum Inicjatyw Obywatelskich, organizatora Forum. Jej rozmówcami byli m.in. Beata Macedońska (dyrektorka Wydziału Współpracy, Kultury i Promocji Miasta Słupsk), Marek Krawczyk, Piotr Stec, Andrzej Kowalczys i Łukasz Waszak (Ogólnopolskie Forum Organizacji Pozarządowych).
Uzupełnieniem programu były spotkania towarzyszące, takie jak panel o wspieraniu lokalnych organizacji społecznych, sesje poświęcone trendom wolontariatu i dobrostanowi w organizacjach oraz inauguracja OWES Słupsk. Jerzy Boczoń z Fundacji RC zaprezentował nowe trendy wsparcia NGO, a klastry ekonomii społecznej zostały omówione jako innowacyjne narzędzie rozwoju sektora. Forum było również przestrzenią do wymiany doświadczeń, nawiązywania kontaktów i wspólnego poszukiwania rozwiązań wzmacniających sektor organizacji pozarządowych w Polsce.
Więcej o edukacji obywatelskiej
Podstawą panelu o edukacji obywatelskiej były m.in. rozważania dotyczące aktywności młodych ludzi w zakresie wolontariatu, czy podejmowania się zadań społecznych. Padło pytanie, co należy robić, by zachęcić młode osoby do angażowania się w pomoc. Gabriel Wołosewicz jest przykładem na to, że potrafi wyzwolić w młodzieży dużo pozytywnej energii, nie zabierając im wolnej przestrzeni do poczynania wyborów oraz budowania w nich potencjału pozytywnych jednostek, niebędących obojętnymi na niekorzystne zjawiska występujące w przestrzeni społecznej. Uczyni to być może z nich przyszłe aktywne społeczeństwo.
Gabriel Wołosewicz jest nauczycielem chemii i przedmiotów zawodowych w Powiatowym Zespole Szkół im. Maurycego Mochnackiego w Redzie.
W edukacji obywatelskiej kluczowe są metody aktywizujące, które angażują młodych ludzi w realne problemy zarówno lokalne, jak i globalne, w tym europejskie. Nauczyciel musi rozumieć wyzwania lokalnego środowiska, a jednocześnie wykorzystywać nowoczesne narzędzia, takie jak debaty oksfordzkie czy technologie cyfrowe. Dzięki temu edukacja staje się namacalna i bliska młodym ludziom, dając im poczucie realnego wpływu na otaczający świat. Edukacja obywatelska nie powinna funkcjonować jako odrębny przedmiot. Powinna być ściśle powiązana z historią, językiem polskim, a nawet z nauką języków obcych, co pozwala młodzieży lepiej zrozumieć wielokulturowość – podkreśla nauczyciel. – Taka integracja wzmacnia oddziaływanie edukacyjne i bardziej angażuje uczniów.
Marta Makuch jest wiceprezydentką Słupska, odpowiedzialną za kwestie społeczne, edukacyjne i kulturalne miasta. Aktywnie wspiera rozwój lokalnych inicjatyw i współpracę z organizacjami pozarządowymi.
Często narzekamy, że młode pokolenie jest inne niż nasze – mniej zaangażowane, mniej chętne do działania. Ale czy nie powinniśmy przyjrzeć się sobie? My też mamy lekcję do odrobienia w kwestii komunikacji z młodzieżą. Młodzi ludzie żyją w świecie ogromnych możliwości i różnorodnych rozwiązań, ale często brakuje im wskazówek, co jest wartościowe, a co nie. Jeśli chcemy być tymi, którzy wspierają i podpowiadają, musimy zaakceptować, że młodzi są inni. Mówią innym językiem, żyją w innym świecie – i to jest naturalne. Każde pokolenie ma nowe wyzwania i nowe realia. Zrzucanie odpowiedzialności za naprawę świata, który im zostawiliśmy, nie jest fair. Musimy zacząć traktować ich po partnersku i dostrzegać, że w wielu obszarach są od nas lepsi. Młodzi często mówią mi: „Chcecie, żebyśmy uczestniczyli w wydarzeniach i działaniach, ale na waszych warunkach, a my chcemy to robić po swojemu”. To prawda – jeśli nie zrobimy miejsca na tej symbolicznej „ławce”, nic się nie zmieni. Jako ktoś, kto zajmuje się feminizmem, dobrze wiem, jak trudno jest walczyć o miejsce we władzy, gdy nikt nie chce ustąpić miejsca. To samo dotyczy młodych obywateli – musimy otworzyć przestrzeń, gdzie mogą współdecydować, zamiast oczekiwać, że będą pokornie słuchać i działać według naszych wytycznych.
Naprawdę, czasy wychowania w pruskim modelu minęły – całe szczęście. Marzy mi się, żeby edukacja obywatelska nie była tylko godziną lekcyjną, ale strategicznym, systemowym podejściem. To powinno być obecne wszędzie – na każdej lekcji, w domu, na zajęciach pozalekcyjnych, a nawet w codziennych rozmowach. Uczmy młodych odpowiedzialności społecznej. Dziś niestety doszliśmy do momentu, gdzie dobre postawy bywają oceniane w punktach czy stopniach. A przecież bycie dobrym człowiekiem to postawa, która powinna być rozwijana zawsze, wszędzie i na każdym poziomie edukacji. Ważne jest też inwestowanie w nauczycieli i nauczycielki, by mieli kompetencje do nauczania obywatelskości w różnych kontekstach – od matematyki po plastykę. Tylko w ten sposób możemy wychować społeczeństwo świadome i zaangażowane.
Relacje administracji publicznej z sektorem pozarządowym
Organizacje pozarządowe odgrywają kluczową rolę w realizacji zadań społecznych, stanowiąc swego rodzaju „krwioobieg” lokalnych wspólnot. Jak podkreślił Andrzej Kowalczys podczas panelu dyskusyjnego, pomocniczość to nie tylko zlecanie zadań, ale także partnerskie dzielenie się władzą i odpowiedzialnością. Współpraca NGO i samorządów jest zatem fundamentem efektywnego działania na rzecz społeczeństwa, a jej systemowe wspieranie staje się nieodzownym elementem rozwoju lokalnych społeczności.
Przykładem takiego podejścia jest inicjatywa w Gdańsku, gdzie przy Urzędzie Marszałkowskim powołano specjalny zespół łączący urzędników z osobami aktywnie działającymi na rzecz społeczeństwa. W wyniku wspólnej pracy powstał kompleksowy program współpracy, który wyznacza nowy standard w relacjach między sektorem publicznym a pozarządowym. Tego rodzaju działania pokazują, że współpraca na wspólnej płaszczyźnie przynosi wymierne efekty. Programy i inicjatywy opracowywane w partnerstwie nie tylko skutecznie odpowiadają na potrzeby społeczności, ale także wzmacniają więź między NGO a organami samorządowymi. Długofalowe wsparcie i koordynacja działań umożliwiają realizację projektów odpowiadających na realne wyzwania społeczne, jednocześnie budując zaufanie i efektywność w sektorze publicznym. Stawianie na tę formę współpracy to droga do trwałych i pozytywnych zmian, które wpływają na jakość życia mieszkańców i rozwój społeczeństwa obywatelskiego.
Współpraca między samorządami a organizacjami pozarządowymi funkcjonuje dobrze, choć zawsze można ją usprawnić. Patrycja Czawłytko, moderatorka panelu, zauważyła, że kluczowe dla poprawy relacji są takie działania jak nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego, wprowadzenie nowych narzędzi współpracy oraz rewizja wzorów ofert. „Współpraca nie polega tylko na spotkaniach, ale na wspólnym mierzeniu się z trudnymi momentami i kryzysami, które mogą zacieśniać partnerstwo” – podkreśliła. Temat finansowania był jednym z najważniejszych punktów dyskusji. Wskazano na potrzebę zwiększenia środków dostępnych w ramach małych grantów (tzw. „19a”), gdzie limit miałby wzrosnąć z 10 do 20 tysięcy złotych. Poruszono także kwestię wkładu własnego – wielu uczestników postulowało jego zniesienie, wskazując, że organizacje już teraz wykonują ogromną pracę na rzecz społeczeństwa.
Minister Marek Krawczyk zaznaczył, że nowelizacje ustawy uwzględniają różnorodność organizacji – od dużych fundacji korporacyjnych po małe jednostki, takie jak Koła Gospodyń Wiejskich. Ważnym krokiem ma być podniesienie limitu obrotów rocznych, który uprawnia do uproszczonej księgowości, z 100 tysięcy złotych do 1 miliona złotych. „To dostosowanie przepisów do współczesnych realiów pomoże wielu organizacjom, które zmagają się z wysokimi kosztami pełnej księgowości” – wyjaśnił. Minister zapowiedział kampanie promujące pozytywny wizerunek NGO: „Chcemy podkreślić ich kluczową rolę w reagowaniu na kryzysy, co planujemy pokazać w przyszłym roku w ramach polskiej prezydencji”.
Przestrzeń do dialogu
Forum jest doskonałą okazją do nawiązania nowych kontaktów, wymiany doświadczeń i wspólnego poszukiwania innowacyjnych rozwiązań, które przyczynią się do rozwoju i wzmacniania sektora społecznego w Polsce. Spotkania tego typu są niezwykle ważne, ponieważ pozwalają zbliżyć do siebie organizacje pozarządowe, samorządy i sektor biznesowy, tworząc przestrzeń do wymiany wiedzy, pomysłów i najlepszych praktyk. Takie wydarzenie umożliwia nie tylko zrozumienie wyzwań, z jakimi borykają się różne podmioty, ale także wspólne wypracowanie konkretnych działań na rzecz rozwiązywania problemów społecznych.
Podczas forum uczestnicy mieli szansę nawiązać bezpośredni kontakt z osobami i organizacjami, które podzielają ich pasje i cele. Wymiana doświadczeń jest niezwykle cenna, ponieważ pozwala uniknąć błędów, które mogłyby wystąpić w przypadku działania w izolacji, a także umożliwia wzajemne wsparcie w rozwiązywaniu trudnych kwestii. Nie mniej istotnym elementem forum jest poszukiwanie wspólnych rozwiązań, które pomogą w budowaniu silniejszego sektora.
“Jako najstarsze i najważniejsze wydarzenie na Pomorzu, Forum stanowi symbol współpracy trzech sektorów na rzecz działań społecznych. Jest to miejsce, w którym spotykają się przedstawiciele organizacji pozarządowych, liderzy animacji społecznej, przedstawiciele samorządów i ekonomii społecznej”. To właśnie w tym gronie podejmowane są decyzje, które mają realny wpływ na kształtowanie polityki społecznej, rozwój lokalnych inicjatyw, a także na wzmacnianie sektora ekonomii społecznej w Polsce. To wyjątkowe wydarzenie, które od lat buduje fundamenty dla skutecznej współpracy na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.” – powiedział Łukasz Samborski, dyrektor Fundacji RC – „Współpraca z samorządami jest kluczowa dla wspierania działań organizacji pozarządowych, ale musimy również dostrzegać trudności, z jakimi borykają się liderzy i liderki tych organizacji. Często są oni osamotnieni, stawiają czoła kryzysom, presji i zmieniającym się potrzebom, co utrudnia budowanie skutecznych zespołów. Tego rodzaju wyzwania prowadzą do wypalenia i spadku motywacji, a efekty ich pracy nie zawsze są satysfakcjonujące. Formalizacja organizacji pozarządowych jest niezbędna, aby zapewnić im odpowiednie wsparcie i uznanie, które często są im odmawiane.”
